Documentaire sonore réalisé par Eli Haligua, Deniz Koloğlu, İlksen Mavituna, Pascal Messaoudi, Julie de Muer, Tony Regnauld et Xavier Thomas.
Janvier 2011 : une équipe, composée de réalisateurs de la marseillaise Radio Grenouille et se la stambouliote Açık Radyo, se retrouve pendant deux semaines à Istanbul pour produire ensemble un portrait subjectif de cette ville, à travers un processus d'écriture collective. Ils ne parlent pas la même langue, Istanbul est un lieu de vie pour les uns, un territoire d'observation pour les autres. Ils ont peu de temps. Que raconter qui fasse sens pour chacun ?
Prenant au pied de la lettre la métaphore d'Istanbul à facettes, festival dans lequel ce documentaire sera présenté en première écoute, ils choisissent — à contre courant des pratiques habituelles — de proposer une forme non-linéaire, composite, dont les multiples facettes reflètent autant de réalités différentes de la métropole turque. Un fil rouge sous tend cette diversité : la recherche des "invisibles", ce que ou ceux que l'on ne voit pas, ou ne veut pas voir, dans cette ville.
Une expression populaire turque désigne par "le sac de la sorcière " (cadı bohçası) un lieu ou une situation dans lesquel on trouve de tout, du bon et du mauvais, du pessimisme et de l'optimisme, des espoirs et des désillusions. Cette expression est retenue pour désigner ce documentaire, présenté en trois épisodes.
İSTANBUL: CADININ BOHÇASI
Eli Haligua, Deniz Koloğlu, İlksen Mavituna, Pascal Messaoudi, Julie de Muer, Tony Regnauld ve Xavier Thomas tarafından gerçekleştirilen ses belgeseli.
Ocak 2011: Marsilyalı Radio Grenouille ve İstanbullu Açık Radyo'dan yapımcıların oluşturduğu bir
ekip, imece usulü hazırladıkları bir izlek üstünden, söz konusu şehrin kendilerince bir portresini
birlikte çizmek üzere İstanbul'da buluşur. Aynı dili konuşmamaktadırlar. İstanbul, bazıları bir yaşam
alanı bazıları için ise bir gözlem alanıdır. Sadece iki haftaları vardır. Her biri için farklı anlamlar taşıyan bu şehirle ilgili acaba ne anlatacaklar?
Bu belgeselin ilk defa sunulacağı festivalin de adı olan "İstanbul à facettes" yani "çok yüzlü
İstanbul" metaforu bağlam olarak seçilerek; alışılmışın tersine bir yöntemle, bu metropolün farklı
gerçekliklerini yansıtan, çizgisel olmayan, karma bir biçim denemeye karar verilir. Bu çeşitliliğin
ardında ana bir tema vardır: şehirdeki "görünmeyenleri" arayış, görünmeyen şey ya da şeyler ve
görmezden gelinenler.
İçinden iyi ve kötünün, iyimserliğin ve kötümserliğin, umudun ve hayalkırıklığının, her an her şeyin
çıkabileceği yer ve halleri betimlemek için kullanılan "cadının bohçası" [le sac de la sorcière] deyimi
de bu üç bölümlük ses belgeselinin adı oluverir.
Episode 1 > SON
Les métallos de la rue à Küçük Pazar. Oda Projesi, un projet artistique participatif à Galata. Depo, une galerie dans le quartier de Tophane. Les problématiques liées au développement urbain, à la muséification des quartiers historiques, à la gentrification et au rôle des artistes dans ce processus apparaissent à travers ces témoignages, mis en perspective par les analyses d'un chercheur à l'Observatoire Urbain d'Istanbul.
Bölüm 1 >
Bir zamanların Küçük Pazar’ındaki Bekar Hanları’ndan kalıntılar ve bölgeye dair yeni neo-Osmanlı
tasarılar. Katılımcı sanatın akıllarımızda kalan güzide örneklerinden, zamanında Açık Radyo’da da ses
bulmuş Oda Projesi ve Tophane’de eski bir galeri. IFEA – Observatoire Urbain’deki araştırmalardan
ödünç alınan perspektifle şehrin gelişimine, tarihi semtlerin müzeleştirilmesine, soylululaştırmaya ve
sanatçıların bu sürece katkısına dair sorunsallar bu ilk bölümde deşildi.
Episode 2 > SON
Invisibles, disparus : les mères des victimes de la répression brandissent les portraits de leurs enfants dans la rue, chaque semaine. Invisible, visible : une députée kurde au parlement s'exprime sur la diversité. Invisible, assassiné : Hrant Dink, journaliste et écrivain turc d'origine arménienne, évoqué par ceux qui perpétuent son action. Invisibles, les derniers des derniers : migrants exploités par une économie focalisée sur la croissance et le profit.
Bölüm 2 >
Yitirilip görünmez olanlar: yıllardır her haftasonu kayıp evlatlarının resmiyle Galatasaray Meydanı’nı
dolduran kayıp anneleri. Görünmeyen ve katledilip görünmez kılınmaya çalışılanlar: Arkadaşlarının
ağzından dostumuz Hrant. Hep köşeye sıkıştırılıp görünemeylenler: büyüme ve kâra odaklı bir
ekonomi tarafında dışlanmış göçmenler.
Episode 3 > SON
Le regard d'un photographe sur l'invisible : zoom et décentrage. Nouveau point de vue : de la multi-centralité aux mutantes périphéries, le "TOKI Tour" vous entraîne à Kayabaşı sur les terrains de jeu des promoteurs, aux marges de la ville. Invisible, opaque, la composition des trusts qui bouleversent le paysage. Transparent, en revanche, leur crédo : famille et consommation. La ville du futur a-t-elle un avenir ?
"Face à la cité des aveugles tu bâtiras une autre ville" répondait déjà l'oracle aux fondateurs de Byzance. Istanbul n'est pas que la capitale des invisibles. C'est aussi une ville aveuglante, et aveuglée...
Bölüm 3 >
Bir fotoğrafçının görünmez olana bakışı: odak ve merkezsizleşme.
Şehrin çeperinde gezinti: çok-merkezlilikten, mutant çeperlere doğru bir araştıma.
Şehrin kıyısına yapılan bir TOKİ turu; Kayabaşı, boş siteler. Görmediğimiz, opaklaşmış, şekilsiz ve
insansız kentler. Tüketim, tüketim.. Bu kentin gelecekte başına gelecek olan ne?
“Körler şehrinin karşısına başka bir şehir kuracaksın” demiş kehanet Bizas’a. İstanbul yalnızca
görünmezliklerin ve görünmeyenlerin başkenti değil. İnsanın gözünü kör eden, kör edilmiş ve
edilmekte olan bir kent.
Merci
A toutes les voix qui émergent de ce Sac de la sorcière : Hayko Bağdat, Altan Bal, Hasan, Hüseyin Karabey, Rober Koptaş, Zeynep Morali, Jean-François Pérouse, Nora Seni, Nurhan Terzioğlu, Sebahat Tuncel, Seçil Yersel...
Ainsi qu'aux traducteurs : İdil Özçekiç, Aslı Doğan, Ulaş Akarsu
Et à tous les "invisibles" qui, à Istanbul, Marseille et ailleurs, nous ont aidés à porter ce sac.
Teşekkür:
Cadı’nın Bohçası’ndan çıkan her bir sese: Hayko Bağdat, Altan Bal, Hasan, Hüseyin Karabey, Rober
Koptaş, Zeynep Morali, Jean-François Pérouse, Nora Seni, Nurhan Terzioğlu, Sebahat Tuncel, Seçil
Yersel...
Tabi ki çevirmenlere: İdil Özçekiç, Aslı Doğan, Ulaş Akarsu
Ve İstanbul’da, Marsilya’da ya da başka bir yerde bu Bohça’yı elimize almamıza yardım etmiş, ilham
olmuş herkese.
Suite
L'équipe d'Açıknouille s'est reconstituée en avril 2011 à Marseille à l'occasion du festival Istanbul à facettes. A suivre une série documentaire, İade-i ziyaret, à écouter bientôt sur les ondes d'Açık radyo... Autour du projet, plutôt côté "off", le blog d'Açıknouille en images et en sons : ici
Devamı:
2011 Nisan’ında Marsilya’da gerçekleşen Istanbul à facettes festivali dahilinde bir Açıknouille ekibi
kuruldu. Bir iade-i ziyaret olarak görülebilecek bir Marsilya belgeseli de Açık Radyo üzerinden
yayınlanmakta. Avrupa’nın en eski limanlarından – giriş kapılarından biri olan ve otuz küsür
ülkeden göçmeni barındıran, 2013’ün Avrupa Kültür Başkenti Marsilya’da kentsel dönüşüm, ulaşım,
göçmenler ve daha bir çok tanıdığımız ya da tanımaya yeltendiğimiz bir çok mesele.
Kaçıranlar, belgesel dışında kalan bütün sesler de dahil olmak üzere, tüm bu maceraya ve devamına
blogumuz üzerinden, üstelik fotoğraflar eşliğinde, şahit olabilirler.
